Miscellanea

8. Abstrakcja

abs1

  i moja z nią sprawa...

 

  Nigdy się nie lubiliśmy i już raczej nie polubimy.  W tym względzie jestem jak dziecko z baśni Andersena.  Przyglądam się, przyglądam  i widzę pysznego cesarza kroczącego nago przez miasto. A ta procesja trwa już  ponad sto lat!

 

abs2

Spektakl na motywach baśni Andersena pt. Nowe szaty cesarza. Fot.arch..A.Głuc  

 Łacińskie : abstractio znaczy  „oderwanie” . W sztuce ma to być tworzenie dzieł zrywających  z wszelkimi regułami i tradycją. Takie trochę lucyferiańskie:    N O N   S E R V I A M !  ( „Nie będę służył!”)  Takie zawołanie wbija w pychę i… prowadzi do upadku.   N i e u c h r o n n i e.

 

abs3

 

 Pierwsi abstrakcjoniści  przeciwstawiali się regułom, które jednakże poznali.  I powiadali:  - zaprawdę, prawda nie istnieje! Absurd? – absurd niezaprzeczalny. To trochę tak jak gdyby mieszkaniec Aten powiedział, że wszyscy Ateńczycy to kłamcy. Dzisiejsi abstrakcjoniści - a tamtych pogrobowcy,  buntują się przeciw temu czego nigdy  nawet nie dotknęli i  powiadają: - tylko my, wyłącznie my współcześni Ateńczycy mamy umiejętność osądu  nad  różnicą-róznicy  pomiędzy  prawdą, a fałszem , a ta zaprawdę  nie istnieje!   Mieli czas, sporo czasu, na badanie i oh! teraz wiedzą już na pewno! Cóż... zachowują się jak wzmiankowany wyżej cesarz, który  gdy już caaały lud podążając za głosem dziecka  zawołał w końcu: - On jest nagi! –  Cesarz...      „ zmieszał się, bo wydało mu się, że jego poddani mają słuszność, ale pomyślał sobie: Muszę wytrzymać do końca procesji. I wyprostował się jeszcze dumniej, a dworzanie szli za nim, niosąc tren, którego wcale nie było”.

 

abs4

 

 Ostatnimi czasy mój wieloletni  Przyjaciel, o którym wspomniałem w rozdziale „Pieczęć”, porzucił malarstwo figuratywne na rzecz abstrakcji. Nie bardzo mnie to ucieszyło, ale słysząc w jego głosie radość wyzwoleńca zadziwiłem się nieco i – przyznaję -  nie  potrafiłem wejść  w dialog z tą jego nową ideą. Natomiast moja żona Li-Dociekliwa zapytała go czy widział kiedy obraz abstrakcyjny, który poruszałby do łez? No, takiego to nie spotkał, ale  namaluje.  Przyjacielu, udowodnij! Darz bór!
  W każdym przejawie ludzkiego działania znajdą się rzeczy doskonałe, niekiedy zatrważająco doskonałe i choć wśród dzieł nazwanych abstrakcją znaleźć można przykłady intrygujące, a nawet  na swój sposób wybitne, to jednak prawdziwy (sic!) obraz abstrakcyjny nie powstanie nigdy. Ta zwodna idea zawiera bowiem  wewnętrzny fałsz, absurd i sprzeczność, a to, że nawet zatrute drzewo może rodzić soczyste i pachnące owoce?… znamy dobrze z tej powszechnej i tej naszej prywatnej historii.
  I już na koniec. historia pewnej szympansicy. Napisałem, że nigdy nie powstanie obraz „prawdziwie” abstrakcyjny, ale przyjmując jako zasadę  podstawowe założenia abstrakcjonistów, pewna malarka przybliżyła się do ideału. Opisał to Waldemar Łysiak w książce „Francuska ścieżka”, w fenomenalnym  rozdziale pt. „Qvo vadis ars?” :  


 „ Znany zachodnioniemiecki krytyk i kolekcjoner dzieł mistrzów, Bered H. Feddersen, urządził w galerii we Frankfurcie nad Menem wystawę prac odkrytej przez niego japońskiej malarki Yamasaki. Po kilku dniach wszystkie dzieła Japonki zostały sprzedane, a prasa drukowała entuzjastyczne recenzje krytyków. Wówczas Feddersen ujawnił, że wszystkie wystawione obrazy namalowała szympansica Berbelchen z cyrku „Williams”. On tylko dostarczył jej pędzle i farby, a małpa w ciągu trzech godzin stworzyła 200 „wybitnych dzieł”. Jakiż komentarz jest tu potrzebny?...” 

 

abs5

 

            No więc właśnie…

 


W tzw. „zajawce” do artykułu wykorzystałem akwarelę , którą w roku 1910 namalował  Wasilly Kandynsky, a  uznawaną za pierwszy obraz abstrakcyjny.